Türkiye, II. Dünya Savaşı’nda görünüşte tarafsız bir ülke olmayı seçmişti. Ancak o dönemdeki araştırmacıların da söylediği gibi, SSCB’ye karşı Almanları gayri resmi olarak destekliyordu. Bu nedenle, 1925’te imzalanan Türk-Sovyet Saldırmazlık Paktı, SSCB tarafından tek taraflı olarak feshedildi.
Anlaşmanın feshedilmesinden 5 yıl sonra, o dönem iktidarda olan CHP hükümeti NATO’ya ilk resmi başvurusunu yapmış, bu ilk başvuru ABD tarafından reddedilmişti.
Türkiye’nin NATO Üyeliğini Hızlandıran Gelişme
Başvuru yapıldıktan dört gün sonra Demokrat Parti iktidara geldi. Bu dönemdeki seçim kampanyasının büyük çoğunluğu NATO üyeliği üzerineydi. Yaklaşık bir ay sonra gerçekleşen Kore Savaşı’nın ardından dönemin Dışişleri Bakanı Fuat Köprülü, BM’nin bu konuda bize yüklediği tüm yükümlülükleri yerine getireceğimizi bildiren bir açıklama yaptı ve Türkiye, Amerika’dan sonra Kore’ye asker göndereceğini duyuran ikinci ülke oldu.
Bu arada Türkiye’ye gelen Amerikalı Senatör McCain, bu tutumu sonucunda Türkiye’nin NATO üyesi olabileceğini belirtti. Türkiye bu açıklamasıyla Kore’ye asker gönderme kararını netleştirdi. Türkiye, Kore Savaşı’nda en ağır kayıpları veren ülkelerden biriydi. Dönemin ana muhalefet partisi CHP ve İsmet İnönü, bu ağır kayıpları NATO üyesi olma adına verilen bir taviz olarak gördüklerini belirttiler.
Türkiye, talebini yeniledikten sonra 1952 yılında NATO’ya kabul edildi. Bu noktada genel bir kültürel bilgi olarak şunu söylemek gerekir ki, Türkiye’nin demokrasi konusunda yeterli deneyimi olmadığını ileri süren Danimarka ve Norveç gibi ülkeler, bu nedenle Türkiye’nin üyeliğine karşı çıkmışlardır.
Üyeliğin Kabulünden Sonraki Gelişmeler
Üyeliğin kabul edilmesinden sonra Türk ordusu Amerikan silahlarıyla eğitime başladı. Ordunun eğitimi ve savunma stratejisi gibi birçok alanda NATO stratejileri temel olarak kabul edildi. Diğer gelişmeler ise şöyleydi; Türkiye’nin birçok bölgesinde öncelikli olarak Amerika tarafından kullanılacak NATO üsleri ve tesisleri hazırlandı. Ve Amerika Türkiye’ye birçok sivil ve askeri personel gönderdi.
Sonraki yıllarda Türkiye İşçi Partisi (TİP) hariç, Meclis’e giren partilerin ve hükümetlerin programlarında, hatta askeri darbelerin söylem ve uygulamalarında bile NATO’ya bağlılık her zaman hassasiyetle dile getirilmiş ve gerekli adımlar atılmıştır.
İmzalanan Anlaşmalar
Türkiye NATO’ya üye olduktan sonra beş anlaşmaya imza attı;
NATO Kuvvet Statüsü AnlaşmasıTürkiye’deki Amerikan Kuvvet Statüsü AnlaşmasıTürkiye için kolaylık anlaşmasıABD’nin İzmir’deki Çiğli havalimanını kullanmasına ilişkin anlaşma
İlk anlaşma NATO üyesi tüm ülkeler tarafından imzalandı. İmzalanan ikinci anlaşma Türkiye’de kurulacak üsler, oradaki Amerikan askerleri, statüleri ve tesislerdeki kurallarla ilgili bir anlaşmaydı. Kolaylaştırma Anlaşması ise İncirlik dahil Türkiye’deki üslerin kullanımıyla ilgili imzalanan bir anlaşmaydı. Ancak bu anlaşma o dönemde parlamentoya getirilmedi. Bunun nedeninin resmi kaynaklara göre olmasa da Amerika’nın talebinin bu yönde olması olduğu belirtildi. İmzalanan son anlaşma ise ABD’nin Türkiye’de uygun yerlerde üs ve tesisler kurabileceği ve bu yerlerdeki tüm askeri ve sivil personelin NATO’ya değil ABD’ye bağlı olacağı yönünde bir anlaşmaydı.
İçerik yararlı mıydı?
Gönderi Görüntülemeleri: 874
Bir yanıt bırakın