Orhun Yazıtları, İkinci Göktürk Devleti döneminden kalma en eski yazılı Türk tarihi kaynaklarıdır. Orta Asya’da Büyük Hun Devleti’nden sonra Türkler tarafından kurulan ikinci büyük devlet olarak ortaya çıkan Göktürk Devleti, aynı zamanda “Türk” kelimesini devlet adı olarak kullanan ilk Türk devletidir. Genel kültür açısından, Göktürk Devleti’nin Orta Asya’da yaşayan tüm Türkleri tek çatı altında birleştiren ikinci Türk devleti olduğunu da söyleyebiliriz.
Göktürk Devleti Tarihi II
I. Göktürk Devleti’nin yıkılmasının ardından 50 yıl Çin esaretinde yaşayan Türkler, Kutlug Kağan’ın başlattığı isyanla yeniden kurulmuş ve Kutlug Devleti adını almıştır. Devlet, Bilge Kağan ve kardeşi Kültigin zamanında en parlak dönemini yaşamıştır. Bilge Kağan ve Kültigin’in devlet işlerindeki en büyük yardımcısı Vezir Tonyukuk’tur. Türk tarihinin ilk milli alfabesi olan Göktürk Alfabesi’ni oluşturan Göktürkler, Orhun Yazıtları’nı da yazarak büyük bir kültürel miras bırakmışlardır. Bozkurt ve Ergenekon Destanları gibi sözlü eserleriyle de büyük zenginliklere sahip olan devlet, 744 yılında Uygur, Basmıl ve Karluklar tarafından tarih sahnesinden silinmiştir.
Göktürk Alfabesi
Göktürk alfabesinde 38 harf vardır. Bunlardan 4’ü ünlü, 9’u bileşik ve 25’i ünsüzdür. Orhun Yazıtları, Yenisey Yazıtları ve o dönemden kalma birçok yazılı belge bu alfabeyle yazılmıştır. Sağdan sola doğru yazılan bir alfabedir.
Orhun Yazıtlarının Keşfi ve Çözümlenmesi
Türkler yazıt yerine bengü terimini kullanırlardı. Bengü, ebedi anlamına gelen bir ifadedir. Bengü taşı veya bengü kayası adını verdikleri yazıtlara yazılan düşüncelerin sonsuza kadar yaşayacağına inanırlardı.
Orhun Yazıtları, Göktürk Devleti hükümdarı II. Bilge Kağan için 735 yılında, kardeşi Kültigin için 732 yılında vezir Tonyukuk için 725 yılında dikilmiştir. Birçok yabancı bilim adamının dikkatini çeken yazıtların başlangıçta Fin, Slav, Macar ve Almanlara ait olduğu düşünülmüş ancak gerçek daha sonra ortaya çıkmıştır. Yazıtları ilk keşfeden kişi Johan Philipp Strahlanberg adlı bir yüzbaşıdır. Ancak yazıtlardaki yazıyı ilk çözen kişi 1893 yılında Wilhelm Thomsen olmuştur. Thomsen, yazıtlardaki yazıyı tanrı anlamına gelen tengri kelimesinden yararlanarak çözmüştür.
Yazıtların yazarı, Bilge Kağan’ın yeğeni Yollug Tigin’dir. bilgi Yollug Tigin, ilk Türk tarihçi ve yazar olarak kabul edilir.
Yazıtların Önemi
Kitabeler Türk dilinin, Türk tarihinin, edebiyatının, askeri ve siyasi yapısının ilk ve en önemli yazılı belgeleri olarak kabul edilir. Kitabelerdeki ifade, diksiyon ve kelime zenginliği Türkçenin gelişmiş bir dil olduğunu kanıtlamaktadır. Aynı zamanda siyasi bir risale niteliği taşıyan kitabelerde Türklerin örf, adet ve geleneklerinden, askeri ve siyasi yapılarından bahsedilmektedir. Özellikle Türklerin Çin ile ilişkilerine değinen kitabeler gelecek nesiller için büyük dersler içermektedir.
İçerik yararlı mıydı?
Gönderi Görüntülemeleri: 1.620
Bir yanıt bırakın